Mag een redactie onwelgevallige reacties verwijderen? Argumenten vóór en tegen.

Shortlink: http://wp.me/p1mUd8-1EPf

‘De Volkskrant mag lezersreacties verwijderen‘ .  Hierin stond een samenvatting van de beslissing van de Raad voor de Journalistiek inzake mijn klacht over het verwijderen van een reactie van mij op het hoofdredactioneel commentaar van 6 februari 2008. Dit werd als volgt ingeleid:

“Een geplaatste reactie op deze site is vergelijkbaar met plaatsing van een ingezonden brief in de papieren krant. Zoals het de redactie vrij staat een ingezonden brief niet te plaatsen in haar papieren krant, kan zij tevens een op de website verschenen lezersreactie verwijderen.”

Op dit artikel volgde een levendige discussie met in totaal 179 reacties. Deze zijn echter – net als het VK Weblog – door de krant verdonkeremaand en dus niet meer te vinden in het archief.Omdat ik ze destijds echter had geprint en nu ook heb gescand, zijn die reacties en discussiebijdragen hier te lezen.

In dit hoofdstuk staan de argumenten van voorstanders van vrijheid van meningsuiting. Wie wil weten van wie ze afkomstig zijn, kan de zoekfunctie gebruiken in bovengenoemd hoofdstuk waarin de complete discussie staat.

Lang niet alle reageerders maken echter aanspraak op hun grondwettelijke vrijheid van meningsuiting in reactie- en discussieruimten op websites van media. Een bloemlezing van hun meningen staat onderaan.

ARGUMENTEN VAN REAGEERDERS VÓÓR VRIJHEID VAN MENINGSUITING.

De vergelijking tussen een reactie op de website in de daarvoor bedoelde openbare ruimte is slechts in beperkte mate vergelijkbaar met een ingezonden brief.
Ingezonden brieven maken immers deel uit van de krant als journalistiek product van de redactie. Daarin wordt ieder artikel van eerste concept tot en met de eindredactie van de finale versie onderworpen aan redactionele afwegingen, selecties, keuzen, beoordelingen, taalkundige redactie en correctie, aanvulling, inkorting en uiteindelijk de beslissing om het stuk al of niet te plaatsen, waarbij de beperkte ruimte, plotselinge actualiteiten of welke reden dan ook een rol speelt. Geen enkele auteur kan bezwaar maken tegen redactionele beslissingen in ieder van deze fasen. Met betrekking tot ingezonden brieven heeft de redactie dan ook uitdrukkelijk het recht voorbehouden om brieven te weigeren, te redigeren en in te korten. De schrijvers van ingezonden brieven gaan hiermee akkoord omdat zij ondanks alle beperkende voorwaarden toch graag een (vaak corrigerende, kritische of aanvullende) bijdrage willen leveren aan de krant als journalistiek product.In tegenstelling tot ingezonden brieven vormen reacties en bijdragen op de internetsite heel bewust geen bijdragen aan een journalistieke product, maar alleen aan de publieke discussie over onderwerpen die op een of andere wijze door de krant aan de orde zijn gesteld. De krant nodigt iedereen uit om zijn/haar eigen mening te uiten. Uit het feit dat voor deze bijdragen geen toestemming (en dus ook geen instemming) vereist is, blijkt dat de verantwoordelijkheid voor de inhoud en de uitvoering in de eerste plaats bij de auteurs ligt, en niet bij de redactie. Reageerders en discussieerders mogen ellenlange nonsens vol met taal- en spelfouten opschrijven (en doen dat ook vaak). De redactie vindt het allemaal best, zolang de kritiek maar niet (leden van) de redactie of andere medewerkers van de Volkskrant betreft.

Op de internetsite bestaat niet het ruimtegebrek van de papieren krant.

De redactie beoordeelt de bijdragen niet op inhoud, taalgebruik, correcte spelling, lengte of kwaliteit. Zij zijn dus duidelijk geen journalistiek product van de krant.

De redactie kan bijdragen achteraf verwijderen zonder opgaaf van redenen en de RvJ vindt dat wel goed zonder dat zij daarbij een reden geven, behalve de constatering, dat de redactie bijdragen achteraf kan verwijderen zonder opgaaf van redenen. Het mag omdat het kan.Of je het nu met de VK redactie of met Robert van Waning eens bent, dat oordeel heeft iets kafkaiaans. Het komt over alsof er wordt toegewerkt naar een redenering die het verwijderen van de VK onwelgevallige reacties verdoezelt.

In de papieren krant is de redactie verantwoordelijk voor het ‘journalistieke product’ en de brievenrubriek vormt daar een onderdeel van.
Er is namelijk geen ruimte om alle aanvaardbare reacties te plaatsen. Dat geldt echter geen van beide voor de ruimten die de Volkskrant op haar internetsite ter beschikking stelt aan het algemene publiek met de uitnodiging aan iedereen (niet alleen lezers van de Volkskrant) om te reageren op artikelen, columns en commentaren in de krant en om te discussiëren over kwesties van algemeen maatschappelijke aard die door de krant (vaak met een eigen commentaar) worden aangedragen.

Als die discussies geen onderdeel vormen van het publieke debat, waar vindt dat dan wel plaats?
Als er in de reactie- en discussieruimtes op de internetsite van de Volkskrant geen vrijheid van meningsuiting (een Grondrecht, een universeel mensenrecht en een universele burgerlijke en politieke vrijheid) waar is die verder dan nog relevant, zinvol en van enig nut?

De voorwaarde dat de redactie ingezonden brieven mag weigeren of inkorten staat niet vermeld bij de reactie- en discussieruimte op de website van de krant.
Ook de tekst ‘De redactie behoudt zich het recht voor artikelen en brieven te redigeren en in te korten’ staat nergens in de Spelregels c.q. Gebruiksvoorwaarden.

De redactie vraagt aan iedereen om HUN mening te geven, en dus niet die van de redactie.

De reactie- en discussieruimten op het internet vormen juist de hoogstnoodzakelijke en onmisbare correctie en aanvulling door burgers op de journalistieke producten van de Volkskrant en daarmee op haar bijdragen aan de maatschappelijke discussie.

Het publieke debat als geheel valt onder niemand specifieke verantwoordelijkheid.
Deelnemers zijn in de eerste en laatste plaats zelf verantwoordelijk voor hun bijdragen. (Daarom is anonimiteit daar zo onwenselijk.

Organisaties, (overheids) instellingen, media en bedrijven die discussieruimten openstellen voor het algemene publiek in het kader van het maatschappelijk debat, hebben de maatschappelijke plicht om te waken tegen onrechtmatig gebruik van die faciliteiten.
Zij doen daar bovendien verstandig aan met het oog op mogelijke schadeclaims, want dit ligt allemaal nog in een juridisch schemergebied wat aansprakelijkheid betreft. Behalve de alleszins redelijke voorwaarde dat reacties en bijdragen betrekking moeten hebben op het onderhavige onderwerp (‘on-topic’). Dat is de enige houdbare spelregel.

Een reactie of bijdrage aan de internetsite is een meningsuiting van een burger (vaak géén lezer van de Volkskrant).
De redactie moet met haar tengels daarvan afblijven, tenzij die bijdrage geen betrekking heeft op het onderwerp ( een alleszins redelijke voorwaarde) en/of bijvoorbeeld een bedreiging bevat, opruit tot geweldpleging en discriminatie, en dus duidelijk in strijd is met de wet. In zulke gevallen heeft de redactie niet het recht om die bijdrage te verwijderen, maar zelfs de plicht.

De ‘Spelregels’, ‘Huisregels’ en ‘Gebruiksvoorwaarden’ van reactie- en discussieforums van media deugen meestal niet.
Volgens de RvdJ geven zij de grenzen aan ‘waarbinnen de reacties in elk geval dienen te blijven’. Zij zouden echter niet limitatief van aard zijn). Zij zijn zelfs in strijd met de uitingsvrijheid van burgers zoals die wordt gegarandeerd door de Grondwet en internationale verdragen. De Spelregels komen er namelijk op neer dat men in alle gevallen maar beter vooraf de toestemming van de redactie kan vragen alvorens een bijdrage te plaatsen.

De willekeur regeert op de internetsite van de Volkskrant,
met goedvinden van de Raad voor de Journalistiek. Het is namelijk onmogelijk om van tevoren zeker te weten of iemand van de redactie zich niet beledigd of benadeeld voelt. De Raad gaat zelfs nog verder door te stellen dat de redactie die Spelregels eindeloos mag uitbreiden als haar dat goeddunkt. Zo is er geen enkele mogelijkheid om te weten waar men aan toe is. Ceaucescu had dit kunnen verzinnen.

De Raad voor de Journalistiek geeft de redactie in feite carte blanche bij de beknotting van de uitingsvrijheid en -mogelijkheden van burgers,
niet op grond van de Spelregels of op grond van superieure kennis of beoordelingsvermogen, maar louter omdat zij een redactie is van een krant.

De journalistiek wordt dankzij deze uitspraak van de Raad ontheven van de plicht om het universele burgerlijke recht op vrije meningsuiting te respecteren.
De journalistiek wordt op die manier verheven boven alle kritiek op haar doen en laten op journalistiek, politiek en maatschappelijk gebied. Politici en bestuurders mógen geen kritiek leveren op de pers (‘persvrijheid in gevaar!’), burgers kunnen dat niet (zeker niet na deze uitspraak van de RvdJ) en journalisten dóen dat niet (uit loyaliteit of uit angst voor collegiale represailles). De journalistiek wordt dankzij deze uitspraak nóg onaantastbaarder gemaakt, en daarmee feitelijk onfeilbaar verklaard. Journalisten, redacteuren, columnisten, commentatoren, recensenten, presentatoren etc. staan nu definitief boven alle politici, bestuurders en burgers, en zelfs boven de Paus. De mediacratie is hiermee een feit. Vrijheid van meningsuiting is opgeheven. Kritiek op media is niet langer toegestaan.

“Robert van Wanings reacties vallen niet op door schelden of schreeuwen. Hij is wel uitermate kritisch, maar moet dat een reden zijn hem monddood te maken? Zoals de RvJ vastgesteld heeft: het MAG wel. Maar of dat deze redactie of de reactieruimte nu geloofwaardiger maakt? ln het voorliggende geval heeft hij het vermoeden geuit dat Brill in zijn stukjes blijk geeft van een politieke voorkeur voor de Israëlische regering in een mate die zijn journalistieke integriteit aantast. Een hele beschuldiging! Dat wel. Maar moet dat leiden tot het wissen van een dergelijke bijdrage? Of zijn tegenargumenten beter? Laten we wel wezen, er wordt in deze reactieruimte regelmatig karaktermoord gepleegd – het moet mij ook van het hart dat het er vreemd uitziet dat uitgerekend (te?) zware kritiek op een medewerker van de VK moet leiden tot deze zeer zware, in dit geval volgens mij zelfs overtrokken zware, maatregel.”

Een ingezonden brief is principieel iets anders dan een reactie op een internetsite van een krant.
Een ingezonden brief hoeft niet te worden geplaatst, een reactie in een daarvoor bedoelde ruimte wel. Omdat de ruimte voor ingezonden brieven in een papieren medium beperkt is en omdat die rubriek deel uitmaakt van het ‘journalistieke produkt’ van het medium, houden redacties uitdrukkelijk het recht voor om brieven niet te plaatsen, te redigeren en in te korten.  Voor plaatsing van een reactie in een daarvoor ruimte op de website van een medium geldt echter als enige voorwaarde dat de gebruiksvoorwaarden van het forum niet worden geschonden. Het willekeurig weigeren of verwijderen van een reactie is in strijd met de gebruiksvoorwaarden en met het principe van een reactie- en discussieforum.
De RvJ begaat dus een vergissing waar zij schrijft: “[..].. zoals het de redactie vrij staat een ingezonden brief niet te plaatsen in haar papieren krant, kan zij tevens een op de website verschenen lezersreactie verwijderen …” 

De RvdJ beschouwt de krant nog steeds als een meneer en die zal wel gelijk hebben.
De Raad bestaat waarschijnlijk uit personen die weinig of geen ervaring hebben met internetdiscussies.De RvJ begaat een vergissing waar zij schrijft: “[..].. zoals het de redactie vrij staat een ingezonden brief niet te plaatsen in haar papieren krant, kan zij tevens een op de website verschenen lezersreactie verwijderen …” 

Kritiek is niet per definitie beledigend of onfatsoenlijk.
Anders kon de journalistiek wel worden opgeheven. Het draait allemaal om het al of niet begrijpelijk en aannemelijk kunnen maken van kritiek. In zulke gevallen is er van smaad geen sprake.

Er is geen regel op grond waarvan reageerders en discussieerders minder uitingsvrijheid hebben dan columnisten, (anonieme) commentaarschrijvers en auteurs van analyses, achtergrondverhalen en opiniestukken.
Bert Wagendorp noemde de ontslagen woordvoerder van Rover een ‘Lulletje Rozenwater’.  Dat mag een reageerder niet schrijven over een columnist. Betaalde commentatoren hoeven niet beschermd te worden tegen de harde maatschappij.

Journalistieke media vervullen niet hun democratische en maatschappelijke functie als zij geen onderscheid maken tussen objectiviteit en subjectiviteit bij journalisten.
Dit leidt namelijk tot verstrengeling van feit en mening en tot vermenging van waarheid en propaganda. Betrouwbaarheid en geloofwaardigheid worden opgeofferd aan belangenbehartiging.

“Een zo ruim mogelijke opvatting van meningsvrijheid – en daaronder valt ook de taak van de overheid en de samenleving als geheel om iedereen de mogelijkheid te verschaffen van die vrijheid gebruik te maken – moet vooral worden begrepen als een poging om scheve machtsverhoudingen recht te trekken; om marginalisering door overheersing van een bepaald geluid te bestrijden of te voorkomen.”
(Rob Wijnberg (opinieredacteur NRC Handelsblad), ‘In Dubio. Vrijheid van meningsuiting al het recht om te twijfelen.’, 2008, pag 62.)

“De dictator bestaat immers niet uit het gedachtegoed dat hij voorstaat, maar uit het stilzwijgen dat hem omringt.”
(Rob Wijnberg, ibid. pag 61)

De vrijheid van meningsuiting is het fundament van de democratie. Waardevoller dan de verdediging daarvan kan geen reactie of bijdrage zijn.

‘Universele en onvervreemdbare rechten en vrijheden’ zouden dat in de praktijk ook moeten zijn.

Spelregels en Gebruiksvoorwaarden bieden geen enkele vastigheid, en dat lijkt precies de bedoeling: Alleen op die manier kan de willekeur regeren.

Journalisten geven gemakkelijk kritiek op anderen, maar zelf kunnen zij geen kritiek verdragen.
Dan gillen zij als een speenvarken. Of je je beledigd voelt, betekent echter niet dat men je inderdaad heeft beledigd.

De Spelregels en Gebruiksvoorwaarden vormen een contract, een overeenkomst tussen krant en reageerder.
Bijdragen mogen dus alleen verwijderd worden als ze in strijd zijn met die spelregels. Beide partijen leveren namelijk aan elkaar een prestatie: De lezer levert een intellectuele bijdrage aan de web-site. Daarmee gaat hij akkoord met de voorwaarden die het medium daaraan heeft gesteld. Het medium is ook daaraan gebonden.

Van een publiek domein, waar verweerder geen spelregels voor zou kunnen opstellen, is naar het oordeel van de Raad geen sprake. Als ik echter een affiche op mijn raam hang, of op mijn privé-site een belangrijke mening verkondig, zal die niet zo vaak gelezen worden als hier (zelfs als ik de 30ste reactie plaats:-)).

Dit forum beïnvloedt in sterkere mate de publieke opinie dan menig “publiek domein”. Ik vind daarom belangrijk dat lezers aanvullingen kunnen schrijven, of zelfs op fouten in een artikel kunnen wijzen. De actie van Robert van Waning verdient lof. Ik hoop dat de redactie zich gebonden acht aan de “spelregels”.

VK pretendeert een open reactieruimte te bieden voor degenen die zich aan de spelregels houden. Toch hebben zij een reactie verwijderd waarmee die spelregels (voor zover die eenduidig te interpreteren zijn) niet echt werd overtreden. Dat wekt vermoedens van willekeur en een voorkeursbehandeling voor VK medewerkers.

De Rvd.T maakt zich er redelijk makkelijk vanaf met een vrij ‘technisch’ oordeel. Wat kan, dat mag. Ondanks de grote hoeveelheid woorden, draait men handig om de hete brij heen.

De RvdJ laat de zeer interessante vraag van van Waning (‘Tot hoever reikt de openbare ruimte?’) volledig links liggen.

De Raad van de Journalistiek wordt inmiddels door diverse media, waaronder NOVA niet meer erkend als representatief en objectief. Raar dat de VK nu schermt met een uitspraak van die omstreden Raad van de Journalistiek.

De Volkskrant zou zo eerlijk moeten zijn om concrete criteria te publiceren over de ‘verwijderbaarheid’. Dat zou tenminste aanknopingspunten bieden. Er moet namelijk rechtsgelijkheid zijn. De Volkskrant is daartoe verplicht, want anders wordt het een willekeurig zootje.

Als ik Poetin een fascist noem, is dit al de categorie ‘verwijderbaar’? Als ik Olmert dito noem, geldt dan hetzelfde? Als ik Greta Duisenberg een lobbyist voor de Palestijnen noem, is dat fout? Als ik Leon de Winter een lobbyist noem voor het zionisme, ga ik dan over de streep? Als ik 9-11 een ‘inside job’ noem, beledig ik dan de USA? Nogmaals, wat zijn de criteria. Zonder criteria laat je je als krant in de kaart kijken en dan gebeurt wat nu gebeurde. Als je Brill een lobbyist voor lsraël noemt, mag dat niet. Als je Katja Verdonck een lobbyist voor het feminisme noemt mag dat wél.

Robert strijdt voor de goede zaak, de vrijheid van meningsuiting, en dat doet hij altijd heel beheerst, zonder te schelden. De Volkskrant en de RvJ proberen hem in de uitspraak te marginaliseren als zijnde een querulant.De hele uitspraak slaat uiteindelijk terug op de Vk en de RvJ. De bewering dat Robert van Waning uit de bocht vloog, blijft nu nu in de lucht hangen.

Mag de krant een internetsite met fascistische berichten vullen louter en alleen omdat de krant eigenaar is van die site?

Heeft men liever dat iemand een steen door de ruit van de krant gooit dan een ingezonden brief schrijft?

Gelukkig zijn er eenlingen, Prinzipienreiter, Einzelgänger, mensen die de kastanjes voor de ander uit het vuur halen, mensen die hun nek durven uitsteken.

Een krant heeft een eigenaar maar de inhoud behoort tot de openbaarheid. We kennen in Nederland de vrijheid van meningsuiting en wie dat niet bevalt moet maar naar een dictatuur verkassen. Daar hoor je ook thuis als je de mening van een ander niet kunt respecteren.

Het voordeel van het aanhangig maken van deze zaak is dat de reactie van klager bijna in zijn geheel hier weer wordt gepubliceerd, iets wat de klager het liefst zou hebben. Een win/win-situatie dus. De VK staat in zijn recht en de klager kon alsnog zijn ei kwijt. Met dank aan de RvdJ!

Is het echt zo dat de redacteuren van de VK op hun website mogen doen wat ze willen? Kun je dat echt met 100% door de wet vastgelegde en door jurisprudentie afgezegende zekerheid stellen? Dit is toch zeer recent ingepolderd land waar nog lang niet alles afgepaald is.

De VK heeft zich bewust aangesloten bij de openbare ruimte door iedereen uit te nodigen om te reageren en deel te nemen aan de discussies op haar website. Zodoende breidt de openbare ruimte zich tot op haar server uit. De krant maakt welbewust gebruik van de mogelijkheden die die openbare ruimte en de aansluiting eraan biedt.Het is dan de vraag of het zo maar mogelijk is zo’n stuk zelf ter beschikking gestelde openbare ruimte te regeren volgens andere regels dan die in de openbare ruimte gelden. Het is sowieso ontoelaatbaar – ook al is de server nog zo privé – dat die regels willekeurig worden toegepast: op sommige gebruikers klaarblijkelijk anders dan op andere gebruikers.

De journalistiek heeft niet het alleenrecht op kritiek, en is daar zelf ook niet boven verheven.

De Volkskrant is eigenaar van de krant en al haar andere journalistieke en commerciële producten, maar niet van de mening die een reageerder in vrijheid mag uiten, zonder toestemming vooraf en zonder onrechtmatige ingrepen achteraf.

De krant is van de redactie, maar de meningen in de reactieruimte zijn is van de reageerders. Als de redactie mensen uitnodigt om hun meningen te uiten op de internetsite van de krant, kunnen zij die krijgen, onder de voorwaarde dat zij er verder met hun tengels afblijven.

Moeten de Volkskrant, NRC Handelsblad of De Telegraaf maar een eigen land beginnen als zij in hun hoofdredactioneel Commentaar scherpe kritiek uiten op de regering?

Als mensen hun mening geven zonder de wet te overtreden ( dus geen bedreiging of opruiing tot geweld en discriminatie), heeft de krant niet het recht om hun uitingen te redigeren, te corrigeren, te censureren, in te korten of te verwijderen. (De Raad voor de Journalistiek heeft met name op dit punt een ernstige fout gemaakt.)

Iedereen is verantwoordelijk voor zijn/haar eigen uitlatingen. De krant heeft wel de morele en democratische plicht om bedreigende en opruiende uitingen te verwijderen, bij gebreke waarvan zij kan worden vervolgd.

De RvdJ is te zeer gelieerd aan de journalistiek. Voor een zitting van de Raad moet je aanbellen bij de Nederlandse Vereniging voor de Journalistiek aan de Joh. Vermeerstraat in Amsterdam. Een onvermijdelijke mate van vooringenomenheid en partijdigheid zit in zo’n systeem ingebakken. Dat blijkt ook bij de advocatuur en de geneeskunde. Als klager heb je niet veel keus, omdat juridische procedures te kostbaar en te omslachtig zijn.

Het is onbegrijpelijk dat mensen zo achteloos doen over de zo zwaar bevochten vrijheid van meningsuiiting en tevens hun ogen sluiten voor voor de steeds grotere invloed van de (zogenaamd onathankelijke) journalistiek op de publieke meningsvorming en politieke besluitvorming.

Aan het begin van de beslissing van de Raad voor de Journalistiek staat de reactie die door de opinieredactie werd verwijderd omdat ik Paul Brill (columnist, commentaarschrijver, recensent en verslaggever van de Volkskrant) een ‘Israël-lobbyist’ had genoemd. Dit deed ik op grond van zijn vele publicaties. Het leuke is dat de redactie van de Volkskrant hier nu zelf de door haar verwijderde reactie (inclusief de gewraakte betiteling van Paul Brill als ‘Israël-lobbyist’) publiceert. Die reactie krijgt nu meer aandacht dan zij ooit had gekregen in die nauwelijks bekeken reactieruimte. Beter kan RvW eigenlijk niet wensen.

De betiteling ‘Israël-lobbyist is pas smaad als die niet minstens aannemelijk en begrijpelijk kan worden gemaakt maken. Het is geen smaad als zo’n betiteling deugdelijk wordt onderbouwd. Dit is gebeurd tijdens de zitting van de Raad aan de hand van een lange lijst van publicaties van Paul Brill overhandigd, waarin hij steevast de Israëlische zaak behartigt en fulmineert tegen het perfide Iran, met de duidelijke bedoeling om de geesten van Nederlandse burgers rijp te maken voor een Amerikaans-Israëlische aanval op dat land. Wie dat in strijd acht met het algemeen belang, mag daar kritiek op uiten Dat moet kunnen, althans in een transparante, evenwichtige, rechtvaardige en gezonde democratie.

Volgens de vorige Ombudsman van de Volkskrant mag kritiek best hard en scherp zijn, maar zij dient wel deugdelijk te worden onderbouwd.
(Thom Meens, ‘Een onnodig grievende kwalificatie’, VK, 26-04-2008) . Voor smadelijke persoonsbeschadiging zou volgens Meens in de Volkskrant geen ruimte worden geboden.

“Naar aanleiding van dat publieke debat heeft [columnist] kennelijk zijn mening gevormd en deze in zijn column op satirische wijze weergegeven. Aan [columnist] kan onder deze omstandigheden niet de eis worden gesteld zijn op het publieke debat gebaseerde mening met feiten te onderbouwen en een voorbeeld te noemen van een door [eiser] in de wereld gebrachte leugen. Dit zou de vrijheid van [ columnist] om zich in zijn column te beperken tot het door hem gekozen onderwerp te zeer aantasten.” (LJN: BD1630, Rechtbank Amsterdam, 396545 / KG ZA 08-807 NB/CN, dd 15-05-2008.)

De redactie of directie mag besluiten de site op te doeken of in één keer álle reacties verwijderen, maar zij mag niet willekeurig één kritische mening op basis van onwelvalligheid verwijderen. Dat is een vorm van censuur, een democratische en journalistieke doodzonde.

Als de Volkskrant kritiek heeft op de regering of (leden van het) Parlement, dan mag de regering niet zomaar de krant verbieden of opheffen.Het is te dol dat een krant wel zomaar kritische reacties van lezers zomaar mag verwijderen van haar website waar in principe geen ruimtegebrek bestaat.

Het internet betekent een correctie en aanvulling op de bijdrage die de journalistiek levert aan de maatschappelijke discussie. Niet iedereen is daar blij mee. Misschien is dat juist een teken hoe noodzakelijk de komst van internet en al zijn democratische mogelijkheden was.

Als de Volkskrant op basis van deze beslissing van de Raad voor de Journalistiek volhardt in haar ondemocratische en onrechtmatige praktijken mbt meningsuitingen in haar reactie- en discussieruimten op het internet, dan hoop ik dat iemand het geld en de tijd heeft om daarover een rechterlijk oordeel in te roepen.Niemand durft echter de al te vrije pers aan te pakken.

De Volkskrant heeft zich bewust aangesloten bij de openbare ruimte voor publiek debat en heeft die toegelaten tot haar server, gebruik makend van en met het oog op de mogelijkheden die die aansluiting de krant biedt. De krant kan voor die uitbreiding van de openbare ruimte dan geen andere regels hanteren dan die in de openbare ruimte gelden. Zeker als die regels op sommige gebruikers klaarblijkelijk anders worden toegepast dan op andere.

Een café mag niet zomaar gasten weigeren. Het opleggen van een bezoekverbod is bepaald geen bagatel.

De veel geroemde vrijheid van meningsuiting is niet slechts voorbehouden aan journalisten en columnisten. Die is van iedereen. En dan gaat het niet aan bijdragen te verwijderen die soms een vinger op een pijnlijke plek leggen in de eigen gelederen.

Het argument dat de Volkskrant verantwoordelijk is voor de reacties en discussiebijdragen is KUL: sinds jaar en dag staat er in de geschreven krant dat niet noodzakelijk hier de mening van de krant wordt vertolkt. Dat geldt ook voor de stukjes van diverse opiniemakers.

Jammer dat de RvJ meer doet aan zelfbescherming dan aan zelfreiniging.

Het is nu wel duidelijk dat echt onafhankelijke journalistiek niet in Nederland bestaat.

Je geeft individuen de mogelijkheid hun mening te uiten of niet. Achteraf de meningen verwijderen e/o aanpassen heeft totaal niets met vrijheid van meningsuiting van doen. Op het moment dat je die mogelijkheid wel geeft maar bepaalde gedachtegangen censureert doe je zeer bewust aan discriminatie van de niet zo gewaardeerde mening(en).

Het is niet gastvrij om je ‘huis’ alleen open te zetten voor welgevallige denkbeelden en meningen.

Op het moment dat je je site voor iedereen openstelt voor het ventileren van meningen is het een openbare ruimte.

Het verwijderen van meningen omdat die je niet zo aanstaan, gebeurt al volop in de politiek. Juist de diverse uitgaven zoals de VK dienen als tegenwicht van die barbaarse manier van “redeneren! Om dan te gaan verkondigen dat ‘men’ maar zelf een site in elkaar moet knutselen is nonsens. 16.000.000 websites later…

Dit is een openbare ruimte. Je mag er binnentreden zonder hindernis Ue hoeft geen lid te worden en niets aan entreegeld te betalen). Om klanten binnen te krijgen, zet de eigenaar zijn voordeur open en kondigt aan, een product aan klanten te verkopen. Hij heeft daarna noch het recht klanten bediening te weigeren, noch klanten toegang te weigeren. Zijn café is door zijn eigen keuze deel van de openbare ruimte geworden. De VK heeft zich in een soortgelijke situatie gebracht door haar voordeur open te zetten. Dat doe je voor niemand, of voor iedereen.

Waarom mag Wilders door iedereen een brulboei worden genoemd, maar Robert van Waning Paul Brill geen Israël-lobbyist noemen, ook al onderbouwt hij die kwalificatie.

Het reactie- en discussieforum op de website van de Volkskrant is een openbare ruimte vanaf het moment dat de Volkskrant lezers uitnodigt hun mening te ventileren op de site. Dan is de vrijheid van meningsuiting van toepassing. Het gaat hier toch niet om een besloten website van de Vrijmetselaars of van de bedrijfsvereniging van Philips.

In de Gebruiksvoorwaarden van de Volkskrant staat dat men de belangen van de krant en van de medewerkers niet mag schaden. Als zij daarmee economische schade bedoelen, is dat nogal logisch. Maar mag men een medewerker niet ontmaskeren i.v.m. imagoschade en mag men de krant geen kameleontisch gedrag verwijten omdat dat de de geloofwaardigheid van de krant zou kunnen aantasten?

De Volkskrant maakt zich door de overreactie erg ongeloofwaardig. Wat is er beledigend aan de kwalificatie ‘Israël-lobbyist’? Is de integriteit van Brill in het geding? Of van de krant Of hun onafhankelijkheid? Laat de Volkskrant terughoudend zijn en transparant en desnoods een verwijderde bijdrage terugplaatsen als nader inzien dat nodig maakt.

Ook ‘huisregels’ moeten in overeenstemming zijn met de wet. Op het moment, dat iemand zijn huis openzet voor algemene toegang, beperkt de wet de mogelijkheden om aan bezoekers beperkingen op te leggen.

Ook op een eigen weblog heeft men zich te houden aan spelregels, gebruiksvoorwaarden, etc . De warrige Spelregels en Gebruiksvoorwaarden van de Volkskrant zijn in strijd met het universele burgerlijke en politieke recht van vrije meningsuiting. Ook als er geen (al of niet rechtmatige) ‘spelregels’ zijn, zal de provider er steeds op toezien dat hij niet aansprakelijk kan worden gesteld voor bedreigingen en opruiing tot geweld en andere onrechtmatigheden die via zijn server het internet worden opgestuurd. En dat is maar goed ook.

Weblogs zijn door hun beperkte algemene bekendheid geen geschikt forum voor wat men onder ‘maatschappelijke discussie’ of ‘publiek debat’ verstaat.

De Volkskrant moet niet terugdeinzen voor wat zij zelf teweeg heen gebracht. Het is flauw en zelfs laf om wel ‘A’ (openbare internetsite) maar geen ‘B’ (forum voor publiek debat) te zeggen.

Het VK Weblog werd beëindigd en alle blogs, reacties en discussies zijn verdonkeremaand. Zo gaat een ‘kwaliteitskrant’ om met de vrije meningsuitingen van burgers..

Het recht en de vrijheid van meningsuiting is universeel en worden niet voor niets gewaarborgd door het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en Fundamentele Vrijheden (EVRM), het Internationaal verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (1 VBPR) en onze Grondwet. Dit recht en deze vrijheid kunnen niet zomaar willekeurig worden beknot, en al helemaal niet in ruimten die zijn opengesteld voor het algemene publiek. Daar geldt de (Grond)wet.

De Spelregels van de Volkskrant laten te veel ruimte voor willekeur en misbruik, zoals ook in het onderhavige geval (weer) is gebleken. Deze ‘waakhond van onze democratie’ moet zich daar voor rot schamen.

Gebruiksvoorwaarden van een forum zijn een contract dat door beide partijen moet worden gerespecteerd. Reacties en discussiebijdragen mogen dus alleen worden verwijderd als zij in strijd zijn met de gebruiksvoorwaarden.

Gebruiksvoorwaarden die in strijd zijn met de (Grond)wet, zijn echter nietig. Denk aan de Huurbescherming. Die is van kracht, ook al proberen veel verhuurders die contractueel uit te sluiten.

Als iemand zijn huis openstelt voor een debat met als enige voorwaarde “Laten we het redelijk houden”, wie bepaalt dan wat redelijk is? Als die ‘redelijkheid’ inhoudt dat mensen geen kritiek mogen hebben op standpunten van de huiseigenaar, dan is er van gelijkwaardigheid en zeker van een ‘debat’ geen sprake. De vergelijking tussen een privé-persoon en een krant is niet reëel. Iemands huis zal ook nooit worden aangemerkt als ‘openbaar terrein’, ‘publiek toegankelijke ruimte’ of’forum voor publiek debat’, hoe grote borden met ‘Open Huis’ men ook in zijn voortuin zet.

Het VK Weblog werd door de Volkskrant beëindigd. Alle blogs en reacties werden – zonder instemming van hun eigenaren, de bloggers – verkwanseld aan Sanoma, die alles vervolgens ‘bei Nacht und Nebel’ heeft doen verdwijnen.

De Volkskrant moet maar eens duidelijk maken waarom reageerders en discussieerders minder uitingsvrijheid zouden hebben dan columnisten, (anonieme) commentaarschrijvers en auteurs van analyses, achtergrondverhalen en opiniestukken”

Op een forum dat tot de openbare ruimte behoort, heeft iedereen zich aan de (Grond)wet te houden. Dit geldt zeker voor een forum van een landelijke algemeen-journalistieke krant die pretendeert een waakhond van de democratie te zijn en de beginselen van vrije nieuwsgaring, persvrijheid en ieders vrijheid van meningsuiting te respecteren.

Ik bestrijd niet dat de Volkskrant reacties mag verwijderen (bijvoorbeeld bedreigingen of opruiing tot geweld en discriminatie), maar ik bestrijd wel dat de Volkskrant zomaar willekeurig reacties en bijdragen mag verwijderen op grond van onwelgevalligheid.

Het recht en de vrijheid van meningsuiting zijn universeel. Jan en alleman hebben daar evenveel aanspraak op als journalisten, columnisten, schrijvers en wie dan ook. Zij zullen misschien niet voor hun uitingen worden betaald, maar daar gaat deze discussie niet over. Columnisten hebben niet meer uitingsvrijheid dan jij of ik of Jan en alleman.

Inhoud en betekenis van belangrijke democratische begrippen als ‘publiek debat’, ‘maatschappelijke discussie’, ‘openbare ruimte’ en zeker ‘vrijheid van meningsuiting’ moeten algemeen aanvaard zijn, zodat daarover geen verschillen van mening kunnen bestaan, zoals in dit pijnlijke geval. Het is eigenlijk te dol dat wij daarover een beetje met elkaar zitten te bekvechten, terwijl dit onderwerp belangrijk genoeg is voor overleg, overeenstemming en uitleg op het allerhoogste niveau, zodat wij als burgers weten waar wij aan toe zijn. Politiek en journalistiek hebben de mond vol van ‘publiek debat’ en ‘maatschappelijke discussie’, maar niemand blijkt te weten hoe en waar dat plaatsvindt.

Oneens met het niet toelaten van de bijdrage van “van Waning” door de Volkskrant. Wat mij betreft worden alleen onleesbare en onwettige bijdragen verwijderd en geldt er verder absolute vrijheid. Als “van Waning” Brill een lobbyist noemt dan hoeft dat niet feitelijk te kloppen. Naar mijn gevoel bedoelde van Waning gewoon dat Brill zich in ieder geval gedraagt als lobbyist en daarmee heeft van Waning mij duidelijk gemaakt hoe hij over Brill denkt. Dat is voor mij als lezer relevant en op een dergelijk forum en dat moet ook kunnen vind ik. Je moet vrij kunnen uitspreken dat je mensen van iets verdenkt ook al kun je het niet bewijzen. Voor discussies kan dat essentieel zijn ook al kan de columnist daardoor beledigd worden. E.e.a. is ook geaccepteerd in de dagelijkse praktijk, kijk naar ons parlement waar de verdachtmakingen soms over en weer vliegen. Van Brill mag verwacht worden dat hij weet dat dergelijke reacties geplaatst kunnen worden op een dergelijk forum. Dat hoort bij zijn publieke functie als columnist. Het al dan niet beledigend zijn voor Brill vind ik dan ook niet relevant en het verwijderen van “van Waning’s” bijdrage dan ook onnodig.

In de openbare ruimte staan gebouwen waarvan de eigenaren of huurders niet het recht hebben er bezoekers te weren, anders dan om redenen van het breken van de wet. (De wet, niet de huisregels.) De café-analogie past juist zo goed, omdat de VK uitnodigt reacties te plaatsen. Je mag als café je klanten niet selecteren. Als club of vereniging wel. Het staat de VK vrij een slot op de deur te gooien en een portier voor de deur te zetten. Daar heeft ze niet voor gekozen. Dat kan, maar dan moet ze dus ook accepteren dat iedereen binnen mag lopen.

Volgens de wet is een uitgaansgelegenheid overigens geen openbaar gebouw, maar een openbare gelegenheid. Daarvoor gelden andere regels.

Formeel gezien heeft de VK natuurlijk gelijk, ze heeft alle recht om willekeurig welke bijdrage dan ook te verwijderen van haar eigen site. Maar of het verstandig is om bijdragen te verwijderen die aan alle eisen van fatsoen voldoen en die goed geargumenteerd zijn (of je het er nu wel of niet mee eens bent) is een heel ander punt. Nu wordt toch sterk de indruk gewekt dat elke kritiek op een VK medewerker uit den boze is en dat alleen voor eigen parochie mag worden gepredikt. Vooral als je ziet dat sommige bijdragen niet worden verwijderd die daar objectief gezien veel eerder voor in aanmerking zouden komen. Kortom, ook al is er formeel geen bezwaar te maken tegen het verwijderen van Van Wanings bijdrage, het was een domme zet die de VK niet in een gunstig daglicht plaatst.

Door bezoekers uit te nodigen op haar site en hen ook uit te nodigen te schrijven, zonder daarbij een selectie toe te passen of voorwaarden te stellen, kan de VK zich niet onttrekken aan het consequent toepassen van de door haarzelf opgestelde huisregels – en dat is de strikt legalistische benadering. Dat het een gezichtsverlies vanjewelste oplevert om verschillende opinies verschillend te behandelen, staat eigenlijk wel vast, dunkt me.

De spelregels van de VK deugen niet. Ze zijn namelijk voor meerdere uitleg vatbaar en kunnen willekeurig worden toegepast. De spelregels zijn stokken om naar believen mee te slaan.

De Volkskrant is eigenaar van de website, niet van mijn mening. Als de Volkskrant mij uitnodigt om mijn mening te geven, dan kan zij die krijgen. Deze ‘transactie’ staat onder het regime van het algemeen geldende recht. Afspraken, contractuele voorwaarden en ‘spelregels’ die daarmee in strijd zijn, zijn nietig. Denk hierbij aan de huurbescherming. Die kan ook niet zomaar terzijde worden geschoven, ook al wil de verhuurder dat nog zo graag en ook al heeft de huurder daar (noodgedwongen) voor getekend.

Oneens met het niet toelaten van de bijdrage van Van Waning door de Volkskrant. Wat mij betreft worden alleen onleesbare en onwettige bijdragen verwijderd en geldt er verder absolute vrijheid.

Aantijgingen moeten begrijpelijk en het liefst ook aannemelijk worden gemaakt, want anders komt men in de buurt van smaad.

Het onderwerp Israël is een gevoelig onderwerp, dat krantenredacties (NRC en Volkskrant) liever mijden. Op termen zoals Holocaust-ontkenning (in veel landen strafbaar) en Israël lobbyist rust een taboe, wanneer deze termen in verband worden gebracht met journalisten van de VK of NRC Next. De Raad gaat niet inhoudelijk in op de kwestie, maar noemt wel uitgebreid de standpunten van klager en verweerder en interpreteert deze met de conclusie: “Het is dan ook niet aan de Raad om te oordelen of het betitelen van een journalist als ‘lobbyist’ dusdanig schadelijk is voor diens belangen dan wel voor die journalist zo beledigend is, dat verwijdering van klagers reactie daarmee gerechtvaardigd is.” De toevoeging “Israël” wordt door de Raad voorzichtigheidshalve weggelaten in de beoordeling en dat was nu juist de reden van de verwijdering van de bijdrage. De Raad benadrukt op deze wijze haar neutraliteit.

De VK journalist wenst niet als Israël lobbyist gekwalificeerd te worden, maar dat is nog geen reden om een stuk te verwijderen waarin iemand hem als zodanig kwalificeert. Journalisten moeten maar niet zulke lange tenen hebben. lf you can’t stand the heat. ..

Een pluim voor De Volkskrant vanwege de mogelijkheid die zij biedt om op opinie-stukken te reageren. De web-site van De Volkskrant is hierdoor veel levendiger dan van de NRC Handelsblad, bijvoorbeeld. Er zijn veel reacties van hoog niveau. Een pluim voor Robert van Waning, omdat hij zo’n moeite doet opdat hij (en anderen) hun boodschap aan een groter publiek kunnen verkondigen. Op morele gronden lijkt dat verwijderen alleen mag in gevallen die in de “spelregels” beschreven staan, maar ik vermoed dat een juridische strijd geen zin heelt.

De Raad voor de Journalistiek baseert zich louter op de regel ‘De redactie behoudt zich het recht voor artikelen en brieven te redigeren en in te korten’ die al ‘sinds mensenheugenis op de opiniepagina vermeld staat’. Die zin staat echter wél op de opiniepagina van de papieren krant, maar NIET in de (deels nietige) spelregels voor het leveren van bijdragen aan discussieruimtes op de internetsite van de krant! De Raad gaat er ook van uit dat de redactie reacties van derden op de internetsite mag inkorten, maar ook dát staat NIET in de Spelregels. Daarbij komt dan nog dat een paar Spelregels domweg nietig zijn, omdat zij in strijd zijn met de uitingsvrijheid van burgers zolang die niet conflicteert met andere rechten en vrijheden van burgers of met hogere belangen (staatsveiligheid). De Spelregels maken bovendien een ontoelaatbaar onderscheid tussen de bescherming van belangen van medewerkers van de Volkskrant en die van alle andere mensen. De Raad had hieraan niet voorbij mogen gaan. Al met al niet bepaald een beslissing die rust op gefundeerde gronden ..

Ik had mijn kritiek op Paul Brill gefundeerd op een lijst van diens publicaties in de Volkskrant en zijn – daaruit blijkende – vooringenomenheid ten gunste van Israël en ten kwade van alles en iedereen die dat land ofwel bekritiseert of zou bedreigen. Een dergelijke partijdigheid is in strijd met de signatuur van journalistieke ongebondenheid, onafhankelijkheid, integriteit en betrouwbaarheid van de krant waarin Paul Bril! zijn volle gang mag gaan. Ik speel niet op de man Paul Brill, maar op de vooroordelen van de columnist, commentaarschrijver, recensent en verslaggever Paul Brill. Dat moet kunnen en mogen.

Wie stelt, moet bewijzen. Wie geen smaad wil plegen, maar kritiek wil leveren, moet die willen en kunnen onderbouwen, of althans begrijpelijk en aannemelijk maken. Dat is niet alleen een kwestie van fatsoen maar ook van welbegrepen eigenbelang. Smaad is wat mij betreft namelijk een gegronde reden om een bijdrage te verwijderen.

De inzender/reactant moet zich beperken tot een inhoudelijk antwoord zonder de intentie anderen te kleineren of te beledigen.

In dit specifieke geval vind ik het verwijderen van de reactie kinderachtig. De gerelateerde vraag of de volkskrant evenwichtig en veelzijdig opinie brengt is een belangrijke zaak. Iedereen die de Volkskrant al langere tijd volgt weet dat zij bepaalde opinies meer ruimte geeft dan andere, om het netjes te zeggen. De manier waarop de kwestie Georgie hier wordt becommentarieert is het aktuele voorbeeld. Het zij zo, de consequentie is dat de Volkskrant haar etiket van onpartijdigheid heeft verloren. En dat de lezer zich bewust moet zijn van de mogelijke (waarschijnlijke?) eenzijdigheid van de media, met name op de opiniepagina. Overigens wil ook ik een pluim geven aan zowel de Volkskrant als Robert van Waning. Aan de eerste vanwege de mogelijkheid tot reageren, aan de tweede vanwege het hoge nivo van zijn reakties. Voor de juridische kant van het verhaal misschien niet relevant, maar voor de kwaliteit van dit forum essentieel.

Ik ben het in principe wel met [Robert van Waning] eens dat berichtjes niet zonder opgaaf van redenen verwijderd zouden moeten worden, ook niet als deze kwetsend of anderszins onacceptabel zijn. Iedere website heeft een keuze: open censuur á la Meulenbelt of open forum met moderatie. Zonder moderatie kan eenvoudig niet meer aangezien elke site in luttele dagen volstaat met de meest vunzige troep.Verder dan de verplichting van verwijdering onder opgaaf hoeft de krant m.i. niet te gaan – noch een uitgebreide email, noch uitleg zijn vereist. Een minimum is wel dat op de plaats van het bericht een zinnetje komt in de trant van “bijdrage verwijderd wegens in strijd met …”. Dan weten plaatser en lezers waar de grenzen liggen. Of deze grenzen acceptabel zijn of niet moet een ieder voor zichzelf bepalen.

Als je vindt dat de bijdragen van Robert van Waning niet van hoge kwaliteit zijn, dan moetje dat aantonen. Dat kun je niet en dat kan de Volkskrant ook niet. Het is zo gemakkelijk om te spreken van betogen die rammelen aan alle kanten. Bewijs het eens. Het is ook zo makkelijk om te zeggen dat deze website eigendom is van de Volkskrant en dat de krant bijdragen kan verwijderen. Dat moet wel met opgaaf van redenen en dat is nu juist het probleem: de Vk-spelregcls hangen als los zand aan elkaar. Met jouw bijdrage kun je niet in de schaduw staat van alle bijdragen van Van Waning. Je toetert maar wat. Van Waning fundeert zijn meningen. 

Het niet plaatsen van een ingezonden brief is wezenlijk iets anders dan het verwijderen van een door de reageerder zelf geplaatste bijdrage.

Er wordt steeds gezegd: “De website van een commercieel bedrijf als een krant is privéterrein waar de eigenaar bepaalt wie er binnen mag komen of niet en wat de grenzen zijn van tolereerbaar gedrag.” Daar staat tegenover dat de VK met het uitnodigen van iedereen op haar terrein, zonder hindernissen als lidmaatschap op te werpen, ook de algemeen geldende regels van iedereen mee importeert. Er wordt hier een beetje geredeneerd naar: ‘Als een inbreker mijn huis binnenkomt, gelden mijn regels, dan schop ik hem hartstikke dood’. Het moge duidelijk zijn, dat dat niet zo is. Je moet je aan de wet houden.je huisregels kunnen de wet niet buiten werking stellen.

Het grootste probleem van de journalistiek is dat de journalisten denken dat ze god zijn.

De redenatie van de Raad voor de Journalistiek is van het type: De Volkskrant KAN het doen en daarmee MAG de Volkskrant het doen. De Volkskrant heeft in deze de rol van aanklager, rechter en executeur van het vonnis in zich verenigd. Deze positie wordt versterkt door het feit dat de criteria waarop de Volkskrant zijn/haar keuzes baseert nogal flexibel zijn. De redenering van de Raad van de Journalistiek is een redenering van het type kromme redenering/regelgeving waar grote instanties zich ook achter kunnen verschuilen om hun verantwoordelijkheid voor absurde situaties en aangericht kwaad te ontlopen.

Inhoudelijk/ethisch denk ik dat de heer van Waning gelijk heeft. Allereerst worden vele deelnemers en columnisten voor erger uitgemaakt dan ‘lobbyist.’ Vele reacties op bijvoorbeeld de columns van de heer Von der Dunk of de heer Van Dam zijn veel meer op de man gespeeld, grievender en beledigender dan het betitelen van iemand als Israël-lobbyist. In discussies mbt het Midden-Oosten wordt met enige regelmaat (impliciet en ook wel expliciet) met de term anti-Semiet gesmeten of wordt aan mensen anti-Semitische denkbeelden/sympathieën toegeschreven. Dat lijkt me heel wat grievender.

Sommige columnisten kiezen over bepaalde onderwerpen consequent heel duidelijk partij voor een van de betrokkenen (pro-lsraël of  pro-Palestijnen (wat vaak gelijk wordt gesteld met anti-lsraël) etc.) Dan is het niet zo vreemd dat iemand als lobbyist wordt betiteld. Want het beïnvloeden van opinies is nu eenmaal per definitie de functie van opiniemakers zoals columnisten. Het feit dat er altijd al een daadwerkelijke goed georganiseerde en effectieve pro-Israël lobby heeft bestaan in zowel politiek als media maakt het leggen van zo’n link alleen nog maar eenvoudiger.

Daarnaast heeft de Raad van de Journalistiek met deze formalistische uitspraak een kwestie van veel belangrijker aard weten te omzeilen, namelijk die van de verschillende petten die journalisten op kunnen hebben en de vervaging van de scheidslijn tussen objectieve verslaggeving en opinie-vorming.

De heer P. Brill heeft duidelijk meerdere petten op: Soms als journalist, soms als columnist en dan weer als recensent of commentaarschrijver. Een journalist hoort objectief te zijn, maar een columnist is juist subjectief, want hij doet geen verslag maar verkondigt een mening en probeert anderen te overtuigen. Voor een recensent geldt hetzelfde. De heer Brill (en met hem de redactie van de Volkskrant) zet de pet van journalist op om zich zo onaantastbaar te maken voor kritiek. Op die manier kan hij onwelgevallige kritiek van zich af laten glijden en de criticus zelfs diskwalificeren in plaats van inhoudelijk op diens kritiek te reageren.

Als de Raad van de Journalistiek zich had uitgesproken over de inhoudelijke kant van de discussie, was de spreekwoordelijke pleuris in journalistiek Nederland uitgebroken. Want die laat de rol van journalist en meningvormer juist bewust samensmelten. Dit kan uiteindelijk leiden tot een situatie als bijvoorbeeld het Amerikaanse nieuwsstation FOX dat claimt “fair and balanced” te zijn maar dat absoluut niet is. In de ‘nieuws-shows’ daarvan zijn feit en fictie niet meer uit elkaar te halen.

Er moet beter gelet gaan worden op die meerdere (en vaak tegenstrijdige) petten van mensen die opereren onder de neutrale vlag van ‘ongebonden, onafhankelijke en integere journalistiek’ en daarmee aanspraak maken op een status van betrouwbaarheid, geloofwaardigheid en zelfs onaantastbaarheid. De schampere ‘recensie’ van Paul Brill van het boek ‘De Israël Lobby’ van de twee (volgens mij volstrekt integere) Amerikaanse hoogleraren John J. Mearsheimer en Stephen M. Walt, is in dit verband een goed voorbeeld. De Volkskrant had Brill die opdracht nooit mogen geven, en zijn stuk in ieder geval niet moeten plaatsen. Door dat wel te doen, heeft de Volkskrant zich erg laten kennen. Het had wel het voordeel van duidelijkheid omtrent haar voorkeur en positiebepaling.

Journalisten pretenderen dat zij niet bewust aan partijdige beïnvloeding van de publieke meningsvorming en van de politieke besluitvorming doen. Daarop baseren zij hun claim dat hun berichtgeving, verslag, recensie, analyse, achtergrondverhaal of wat dan ook, betrouwbaarder is dan informatie van niet-journalistieke zijde.

Het is de taak van een journalist om zich bij de verslaggeving van nieuwsfeiten zijn verslag en zijn visie zo min mogelijk te laten kleuren door eigen of van buitenaf opgelegde normen, waarden en visies. En waar dat wel gebeurt, behoort de journalist dit duidelijk te maken. Dat is wat journalistiek en geschiedschrijving onderscheidt van bijvoorbeeld propaganda, lobbyisme, belangenbehartiging en reclamemakerij.

Niet voor niets is er in de VS al herhaaldelijk een rel geweest omtrent journalisten die overheidsreclame als nieuwsberichten afkomstig va een neutrale bron presenteerden.

De Ombudsman van de Volkskrant gaat ervan uit dat een journalist onpartijdig is en (daarom) zo objectief mogelijke verslag doet: “Ik heb inmiddels antwoord. U bent verwijderd omdat u Paul Bril een lobbyist noemt. De redactie vindt het beledigend om een journalist die kwalificatie aan te smeren. Bovendien is het in strijd met de gebruiksvoorwaarden: schelden en beledigen mag niet…” [..] “Nou, in de ogen van de redactie kennelijk het journalistieke belang van Paul Bril. Een journalist een lobbyist noemen is natuurlijk fnuikend voor zijn naam. Maar het zijn leuke vragen voor de Raad, al weet ik niet zeker of de Raad wel bevoegdheid heeft te oordelen over het weblog van de krant. Maar ook dat is interessant om te weten te komen.”

Terwijl een journalist nog geacht wordt die ‘neutraliteit’ en ‘onpartijdigheid’ te handhaven, hoeven een  columnist en een recensent dat niet te doen.

De betiteling van de heer Paul Brill als ‘lobbyist’ door de heer van Waning is aangemerkt als een belediging omdat deze term de neutraliteit en ‘objectiviteit’ van de heer Brill als journalist in twijfel trekt. Dit is vreemd, omdat Brill in dit geval als columnist zijn eigen opinie had geuit. Columns worden niet voor niets gepubliceerd in het Opinie-gedeelte van de krant.

Als een journalist veelvuldig als recensent en columnist publiceert, kan hij verwachten dat lezers gaan denken dat de denkbeelden die hij daarbij tentoonspreidt ook wel eens kunnen doorwerken in zijn journalistieke (dus zogenaamd ‘neutrale en objectieve’) verslaggeving. En als hij als columnist (en evt verslaggever) iedere keer duidelijk zijn voorkeur laat blijken voor een bepaalde partij of kant van een kwestie en zodoende meningen van anderen probeert te vormen en te sturen, dan mag hij best een lobbyist worden genoemd.

Een columnist als Paul Brill zou zich niet mogen verschuilen achter de pet van journalist die hij soms ook draagt. Als een rechter ook wat bijklust als voorzitter van een tennisclub en als gemeenteraadslid en er kritiek komt op zijn handelen als de laatste twee, dan worden zijn critici niet vervolgd wegens het beledigen van een rechter in functie.

Ondanks dat het vast niet leuk is als “lobbyist” aangesproken te worden, rechtvaardigt dit alleen géén verwijdering van een bijdrage.

De vraag is of de reactie- en discussieruimte op de website van een landelijk en algemeen-journalistiek medium aangemerkt kan worden als openbare ruimte, zeker aangezien er geen vereisten zijn tot deelname en ook geen password vereist is. Ook in de openbare ruimte gelden regels, maar het verschil bestaat daarin, dat niet alleen de toepassing van de regels, maar ook die regels zelf toetsbaar behoren te zijn. Geen van beide is hier het geval, omdat er alleen wordt geredeneerd op basis van een “eigendomsrecht”. Mag een krant ook een advertentie weigeren, ook als de inhoud van de advertentie niet in strijd is met de wet? Of moet de dienst verleend worden aan een ieder die aan de voorwaarde (betaling) voldoet? Het is allemaal nogal twijfelachtig, maar ook al zou de VK formeel gelijk hebben het flinke imagoschade voor de VK betekent. Afgezien nog de imagoschade voor de man die beweert geen lobbyist te zijn. Diens morele verontwaardiging staat haaks op zijn gedrag: op zijn minst bestaat de schijn. Geloofwaardiger wordt hij er in ieder geval niet door.

[RvW:] Ik hoop dat alle gedachtewisselingen, overwegingen en argumenten zullen leiden tot meer duidelijkheid omtrent het publieke karakter van discussies op een forum als dit, en over het recht van een krant om de uitingsvrijheid van de deelnemers te beknotten, louter ter bescherming van eigen belangen. Mijn argumenten zijn:

– Een discussieforum op de internetsite van een ongebonden en dus algemeen-journalistiek medium als (bijvoorbeeld) de Volkskrant is een openbaar forum ten behoeve van de maatschappelijke discussie over kwesties die van gemeenschappelijk belang zijn.

– Alleen het algemeen aanvaarde en geldende recht is hierop van toepassing, dus zonder extra bescherming van medewerkers van de Volkskrant.

– De redactie heeft alleen de plicht om ervoor te zorgen dat deze ruimte niet wordt gebruikt voor bijdragen die apert in strijd zijn met de wet (zoals bedreiging en oproepen tot geweld en discriminatie) en met algemeen aanvaarde normen m.b.t. fatsoenlijke omgang in het maatschappelijk verkeer. (Die fatsoensnorm zet ik er nu met de grootst mogelijke aarzeling bij, want iedere vrijbrief tot redactionele willekeur moet worden uitgesloten.)

– Laat inmiddels in ieder geval duidelijk zijn, dat het maatschappelijk debat soms buitengewoon hard kan zijn, met name voor mensen die maling hebben aan het gemeenschappelijk belang.

Een openbare discussie waarin de belangen van één specifieke groepering moeten worden ontzien, is noch ‘maatschappelijk’ noch een ‘discussie’. Dit geldt zeker als die bewuste groepering zelf de onderwerpen op een vooringenomen en partijdige wijze selecteert, presenteert, analyseert, duidt en/of becommentarieert. De Volkskrant ligt onder vuur omdat zij er geen been in ziet om haar journalistieke ongebondenheid, onafhankelijkheid, integriteit en betrouwbaarheid op te offeren aan tribale onderonserigheid, cliëntelisme, patronage en zelfs aparte belangenbehartiging. Daarop moet kritiek mogelijk zijn, en wel op de internetsite van de Volkskrant zelf. Daar is die (wat althans de lezers en andere burgers betreft) voor bedoeld: Weerwoord en tegenspraak. ‘Checks and Balances’.

Die verwijdering is weinig meer dan simpele doodgewone vriendjespolitiek: Je vriendjes bescherm je, de mensen die je vriendje niet zijn jaag je weg. Dat kun je doen als particuliere blogger, maar een dagblad heeft – om het deftig uit te drukken – een hogere taak. Een dagblad behoort volgens het theorieboekje ‘het hogere algemene democratische belang’ te dienen. En dat is bescherming van minderheden, ook wanneer die minderheden kritisch zijn. De dagbladen in Nederland zijn eigenlijk nooit democratisch geweest. Het waren altijd partij-bladen, hetgeen betekent dat niet het belang van iedereen, maar het partij-belang wordt gediend. Dat betekent automatisch dat onpartijdigen (anarchisten, nihilisten, ongelovigen, etc …) de laan worden uitgestuurd. Denk hierbij aan de onzinnige straf die NRC-medewerker Van Doorn in het verleden trof. Zijn opmerking dat joodse journalisten niet kritisch genoeg zijn werd gehonoreerd met ontslag. “Van Doorn stapte in 1990 op als columnist bij NRC Handelsblad, nadat hoofdredacteur Ben Knapen hem had beticht van ‘onbetamelijkheden’. Van Doorn gebruikte de zinsnede “de’ joodse journalisten”, waar hij had ‘moeten’ schrijven “joodse journalisten”. Knapen vond dit ‘onbetamelijk’. Dat argument deugde niet. Of je nu zegt dat ‘katholieke journalisten niet kritisch genoeg zijn’ of dat je zegt dat ‘de katholieke journalisten niet kritisch genoeg zijn’, de essentie van wat je wilt zeggen blijft hetzelfde, namelijk dat die journalisten die zich ‘katholiek’ (partij) noemen niet kritisch genoeg staan tegenover de eigen leef- en denkwereld. Dat mag je zeggen omdat in een democratie de pers in dienst behoort te staan van dé controle van de macht (dus ook katholieke, joodse en islamitische macht).

De Volkskrant opent een website en vraagt bezoekers van die site te reageren op opstelletjes van VK-columnisten. Het is logisch dat beledigingen, onwelvoeglijke taal, discriminatie, haatzaaierij en dergelijke niet te tolereren zijn. Die minne bijdragen kunnen en mogen achteraf altijd verwijderd worden. Maar een Vk-columnist een Israël-lobbyist noemen is toch geen belediging? Het is dus maar de vraag of de opinieredactie van de website mag optreden als de meningenpolitie in een dictatuur. De vraag stellen is hem beantwoorden.

http://weblogs.nrc.nl/weblog/uitspraak/2008/06/24/aflevering-8-vuilspuiten- op-internet/

Het komt telkens weer neer op begrippen als ‘publiek debat’, ‘algemeen of maatschappelijk belang’, ‘openbaar’, ‘oogmerk’, ‘bedoeling’, ‘opzettelijk beledigen’, et cetera. Het is te hopen dat juristen en publicisten zich ook gaan interesseren voor het (met instemming van velen hier) door de Volkskrant geclaimde recht om de vrijheid van meningsuiting in discussieruimten op haar internetsite beknotten, louter om eigen (groeps)belangen te beschermen.

Folkert Jensma, oud-hoofdredacteur van NRC Handelsblad schrijft in het door jon gelinkte artikel o.a.:
“[..] de keuze tussen het recht om niet gediscrimineerd te worden en het recht op vrijheid van meningsuiting blijkt niet makkelijk. Boven nationale wetten, zoals artikel 137 c, gaan verdragen. Artikel 10 van het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) geeft een hele catalogus van condities waaraan dergelijke beperkingen van de vrijheid van meningsuiting moeten voldoen. Om te beginnen moeten die ‘noodzakelijk zijn in een democratische samenleving’ en in de wet staan. Het moet gaan om bescherming van de goede naam of de rechten van anderen. Als het over politiek gaat of over het algemeen belang moet er meer mogen. Informatie of ideeën die ‘schokken, kwetsen of in verwarring brengen’ zijn met name beschermd. Zo’n beperking moet ook proportioneel zijn. Het strafrecht mag alleen worden gebruikt als er geen andere mogelijkheden zijn. Een veroordeling moet een dringende maatschappelijke noodzaak dienen. En relevant zijn.”

[RvW:] Een columnist van de VolksKrant op goede gronden en met het oog op het algemeen democratisch belang beschuldigen van belangenbehartiging en lobbyisme is natuurlijk geen ‘beledigende en tevens onnodige grievende tekst’ die ‘niet van enig gevoel voor medemenselijkheid of respect getuigen’.

In een ‘Handyside-arrest’ oordeelde het Europese Hof voor de Rechten van Mens als volgt over de vrijheid van meningsuiting:
“( .. ) that this right is applicable not only to information or ideas that are favorably received or regarded as inoffensive or as a matter of indifference, but also to those that offend, shock or disturb the State or any sector of the population. ( … ) the demands of that pluralism, tolerance and broadmindedness without which ther is no democratic society.”

De Volkskrant, de Raad voor de Journalistiek en de meeste deelnemers aan deze discussie vinden dat de Volkskrant als eigenares van deze internetsite naar willekeur bijdragen en reacties mag plaatsen of niet plaatsen. Ik ben daar nog steeds niet van overtuigd. Het druist in ieder geval in tegen mijn rechtsgevoel dat zegt dat burgers hun oprechte meningen zonder toestemming vooraf en ook verder ongehinderd en onverkort moeten kunnen in een voor maatschappelijk debat bedoelde discussieruimte op de internetsite van een landelijk dagblad, zolang die meningsuitingen geen inbreuk betekenen op algemeen geldend recht en op algemeen aanvaarde opvattingen over wat fatsoenlijk is in het maatschappelijk verkeer. Het was fijn geweest als meer deskundigen en journalisten op basis van hun kennis en expertise op dit forum hun oordeel hadden willen geven in deze discussie over de (wat mij betreft) onbegrijpelijke uitspraak van de Raad voor de Journalistiek. Democratie en haar belangrijkste pijler, de vrijheid en mogelijkheden van meningsuiting, gaat immers iedereen aan. Het is dus niet ‘heel gewoon’ dat de Volkskrant met meningsuitingen van reageerders op een openbaar forum mag doen wat haar belieft.

[RvW:] Ik ben van mening dat sommige regels van de Spelregels nietig zijn omdat zij in strijd zijn met algemeen geldend recht van het allerhoogste niveau. Ik noemde de huurbescherming als voorbeeld: Een verhuurder kan wel proberen om die buiten werking te stellen, maar zo’n huurcontract is nietig, of vernietigbaar, daar wil ik van afwezen.
Zou de eigenaar of directie van De Balie of De Rode Hoed kunnen eisen dat tijdens forumdiscussies die in hun gebouw worden georganiseerd bepaalde dingen niet mogen worden gezegd over hen en hun medewerkers? En zou ik als deelnemer aan zo’n discussie bijvoorbeeld de voorzitter mogen wraken op grond van belangenverstrengeling of gebrek aan neutraliteit? Mag hij/zij dan mijn microfoon af laten pakken of moet mijn voorstel in stemming worden gebracht?
Mag ik Paul Brill (columnist, commentaarschrijver, recensent en verslaggever van de Volkskrant) wel een ‘Israël-lobbyist’ noemen in een discussie op een andere internetsite dan die van de Volkskrant, of sleept de Volkskrant mij dan voor de rechter wegens smaad, belediging of (onevenredige) schade aan haar belangen of die van één van haar vaste medewerkers?

De waarde van de reacties op een opinie is dat er een soort van algemene doorsnee beeldvorming tot stand komt, waarnaar zeker gekeken wordt door andere kranten, politiek, rechters, ambtenaren. Dat is in principe waardevol.Maar het wordt waardeloos als er gewist wordt. Derhalve is het wissen vernietiging van de redenen waarmee deze opinie sites zijn bedoeld. In principe zou het zo moeten zijn, dat iemand een site kan beginnen, maar er geen eigenaar van is, en dat reacties alleen verwijderd worden als ze in strijd met de wet zijn; en die is heeeeel ruim. ‘GeenStijl’ heeft derhalve een hogere journalistieke waarde dan de VK; zij verwijderen niet.

Het gaat hier niet om vrijheid van meningsuiting, maar om de pretentie en falsificatie van vrijheid van meningsuiting. De rechter heeft niet in consideratie genomen, dat weliswaar de VK eigenaar is van de site, maar dat de VK oproept te reageren onder vrijheid van meningsuiting, maar dat dat er absoluut niet is. Ook heeft hij niet in consideratie genomen, dat het verwijderen van een post (vaak ten onrechte) suggereert dat die post maatschappelijk onaanvaardbaar zou zijn. Hierdoor is de ‘opiniesite’ jounalistiek van nul en generlei waarde; en de site ‘GeenStijl’ waardevol.

De crux is dat een openbaar discussieforum niemands ‘eigen huis’ is. Niemand is er de baas, niemand kan er aanspraak maken op extra bescherming of op andere gronden bijzondere voorrechten (zoals kritiek de mond snoeren) claimen. Het is een openbare facilitiet die door de VK aan het algemene publiek wordt aangeboden ten behoeve van het maatschappelijk debat. De VK ziet er alleen in de hoedanigheid van conciërge op toe dat bezoekers er geen rommeltje van maken. Voor het overige is er het algemeen geldende recht van kracht, ter bescherming van iedereen en van niemand in het bijzonder. Wat ik in De Balie hardop mag zeggen zonder dat ik wordt opgepakt of in rechte wordt aangesproken, mag ik in zo’n discussieruimte schrijven.

ln een reactie op een bericht van de Opinieredactie van de VK (‘Reaguurders welkom’, dd 21-08-2008) schreef ik hierover om 20:59 uur @Paul Groot (21-08-2008 19:52):
“Ai, daar snijd je een pijnlijk punt aan: Het zogenaamde ‘Lezersinterview’ van de hoofdredacteur van de Volkskrant, Pieter Broertjes. Dit was namelijk helemaal geen interview in de zin die de ware journalistiek oorspronkelijk aan dat genre gaf. Immers:
– Lezers mochten hun vragen aan de Hoofdredacteur alleen van tevoren schriftelijk vie de website indienen.
– Een ondergeschikte van de Hoofdredacteur selecteerde daar de minst kritische en meeste welgevallige vragen uit.
– De antwoorden van de Hoofdredacteur werden na afloop van het gesprek geredigeerd door zijn ondergeschikte.
– Het resultaat werd afgedrukt, zonder dat de vragenstellers nog de kans kregen om te reageren op de onbevredigende, afpoeierige, ijdele en ‘self-serving‘ antwoorden van de Hoofdredacteur.
Onder de Roemeense dictator Ceaucescu verliepen ‘interviews’ ook op deze wijze.
Het is een van onbegrensde arrogantie getuigende schande dat de Volkskrant zo’n farce durft te presenteren als een ‘interview’, een geheiligd journalistiek en democratisch instituut. En de lezers pikken het allemaal. In wat voor een ‘democratie’ zijn wij beland?
Wie het bovenstaande niet gelooft, moet de vragen op het betreffende internetforum maar eens vergelijken met die in de papieren krant. Een complete farce. Democratisch bedrog, zelfs.”
(Zie: http://extra.volkskrant.nl/opinie/artikel/show /id/1226 )

In de virtuele wereld heeft dit VK-forum alle kenmerken van een café. Ik kom binnen via het invullen van een E-mailadres vergelijkbaar met het openen van een deur. Aan de wand hangt geen bordje met “onder de 16 jaar wordt niet geschonken”, maar lees ik de huisregels van dit forum. Ik neem geen biertje, maar laaf mij aan de meningen van de barman (lees columnist) en van de gasten (overige respondenten). De kringen van de bierglazen die ik achterlaat zijn mijn eigen reacties, die ik met een ieder deel. Als ik (het) zat ben, komt mijn vrouw me halen.

Mag de VK op grond van willekeur reacties verwijderen? Past zij op een objectieve wijze de (huis)regels toe? Ja, de VK-portier mag mij uit het café gooien als ik mij schuldig maak aan een overtreding van de huisregels. De portier vindt dat ik een lelijke kop heb (dat is ook zo, maar doet niet ter zake en is een kwestie van smaak) en zet mij uit de zaak. Ik zou dit niet accepteren en hem wijzen op zijn regels.
Maar nu zit ik samen met een aantal gasten te roken en de portier zet alleen mij buiten. Wederom zou ik dit niet accepteren. En exact dit is nu het geval met de heer Robert van Waning. Wie zijn oren goed te luister legt in het café hoort de ene na de andere belediging. Hier is duidelijk sprake van willekeur. Als de barman Paul Brill heet en de belediging aan hem gericht is dan zijn de rapen blijkbaar gaar en wordt de VK-portier erbij gehaald. Wordt er vaker een beroep op deze VK­portier gedaan? Voor zover ik mijn gangen na kan trekken nooit. Barman Von der Dunk heeft blijkbaar een dikkere huid dan het kwetsbare ventje Bril!. De ene sigaret is de ander blijkbaar niet. De geur van deze: “Verweerder is van mening dat de verwijdering van de reactie van klager was toegestaan, gezien het kwetsende en beledigende karakter van klagers bijdrage.” was de barman teveel. Het zegt veel over de barman. En het zegt veel over de VK.
Ik hoop van harte dat de heer Robert van Waning zijn recht weet te halen. Zo gaan wij in dit land niet met elkaar om. Het druist tegen elk gevoel van rechtvaardigheid in. Objectiviteit is ver te zoeken.

Is elke reactie, die hier vastgelegd wordt te vergelijken met een ingezonden brief gericht aan de papieren versie van de krant? De kans dat een ingezonden brief in de krant zal verschijnen is relatief klein, vanwege kwaliteitseisen in combinatie met de beschikbare ruimte. Hoe anders is het bij het plaatsingsbeleid voor reacties in het café. In deze virtuele wereld is precies het omgekeerde het geval. De kans dat een reactie niet geplaatst wordt is bijzonder klein en hangt blijkbaar af van de ‘smaak’ van de Volkskrant. Juist tussen een scala aan wanstaltige reacties die het café dagelijks bevuilen moest uitgerekend die ene belediging aan het adres van Paul Bril! het ontgelden. Smakeloos, hoor. En dan te bedenken dat veel meningen van mijzelf tot op de grens verkeren en nog nooit is er een verwijderd. Ik kan het niet rijmen. Welbeschouwd is elke mening een belediging; de lengte van de teen bepaalt de gevoeligheid van de ontvanger. “De kwetsbaren zijn de klootzakken van de samenleving.” zei mijn geliefde Ds. Gremdaat. Bedoelde hij ook gij, Paul Brill?

Robert van Waning, ik wens u oprecht veel sterkte in uw strijd tegen het onrecht, dat u is aangedaan.

Ombudsman Thorn Meens schreef in zijn column van 25-10-2008 dat de uitspraak van de RvdJ op de redactie van de Volkskrant ‘met tevredenheid was begroet’. Zij beschouwen het als een principiële uitspraak waarin de Raad voor de Journalistiek bevestigde dat de website van de krant geen publiek domein is. Dit betekent dat in de reactie- en discussieruimten op de website dus ook geen openbare en publiek debat plaatsvindt waarin burgers over hun volle recht van vrije meningsuiting kunnen en mogen beschikken. Dit hoogst merkwaardige standpunt roept veel vragen op, zoals:
– Als dit hier geen publiek debat is, wat is het dan wel? Een applausmachine voor de redactie van de Volkskrant?
– Als het publieke debat niet plaatsvindt in discussieruimten van de nationale journalistieke kwaliteitsmedia, waar dan wel?!
– Wat hebben burgers aan het recht op vrije meningsuiting als zij in de praktijk niet over de middelen en mogelijkheden kunnen en mogen beschikken om dat recht onbelemmerd en ongecensureerd uit te oefenen?
De ombudsman van de Volkskrant was het dan ook duidelijk niet eens met de uitspraak van de RvdJ en ook niet met de redactie van deze krant. Hij vroeg zich af of de redactie niet is blij gemaakt met een dode mus, of zelfs een gifpil. Hij ziet niet in hoc de redactie de haar door de raad en haar zelf opgelegde verantwoordelijkheid voor de website kan nemen: “Het is van tweeën een: of de site wordt alsnog publiek domein, waar alles mag wat niet bij wet of goede smaak is verboden, of de site wordt echt van de krant, maar dan ook onder strikte journalistieke voorwaarden die ook gelden voor de papieren krant.”
(Zie: Column Ombudsman VK, 25-10-2008, ‘Rechten en plichten op de site’, )

De redactie van de Volkskrant excelleert ondertussen in hypocrisie, door in haar Commentaar van 10 december 2008 (‘Dag van de Mensenrechten’) te schrijven:
“Er zal ongetwijfeld in overweging worden gegeven dat de mensheid zich moet blijven inspannen voor ‘de komst van een wereld waarin de mensen vrijheid van meningsuiting en geloofzuilen genieten en vrij zullen zijn van vrees en gebrek’, zoals de preambule van de Verklaring van 10 december 1948 verkondigt. Helaas zullen al die verheven woorden soms ietwat schril klinken. Niet omdat in grote delen van de wereld de eerbied voor de ‘inherente waardigheid en onvervreemdbare rechten van de mens’ – nog zo’n fraaie frase uit de preambule -nog altijd ver is te zoeken. Niemand kan in ernst verwachten dat conflicten en tegengestelde belangen zich zo eenvoudig laten elimineren, dat uiteenlopende interpretaties over het primaat van diverse mensenrechten zo gemakkelijk zijn te overbruggen. Het menselijk tekort laat zich nu eenmaal niet opheffen met een sonore beginselverklaring.
Wat nochtans steekt, is dat grove schendingen van de mensenrechten zich ook voordoen, en blijven voordoen, onder omstandigheden waarop de buitenwereld wel degelijk een matigende invloed kan uitoefenen.
Van de beloofde machtsdeling met oppositieleider Morgan Tsvangirai is nog steeds weinig tot niets terechtgekomen. Een actueel en zeer schrijnend voorbeeld is Zimbabwe.”
(Zie: Commentaar VK 10-12-2008: ‘Mensenrechten, ook voor Zimbabwanen?’)
[Unquote]

Deze redactie moet eerst maar eens goed naar zichzelf kijken alvorens verre Afrikaanse landen de les te lezen omtrent de vrijheid van meningsuiting.

Meningen van reageerders die vinden dat de Volkskrant het recht heeft om lezersreacties naar eigen believen te verwijderen:

Ik ben het niet eens met Roberts aanklacht dat dit een kwestie van vrijheid van meningsuiting zou zijn. Deze vrijheid bepaalt niet dat elk medium en elke nieuwsbron verplicht en automatisch plaats moet bieden aan alle berichten. Het staat Robert vrij zijn bijdragen te leveren op andere websites, het staat hem vrij zelf een website of forum te starten waar hij zijn “ei” kwijt kan, het staat Robert vrij posters op zijn ramen te plakken etc. De website van een commercieel bedrijf als een krant is privéterrein waar de eigenaar bepaalt wie er binnen mag komen of niet en wat de grenzen zijn van tolereerbaar gedrag. Terug op de straat (internet) heeft eenieder weer het recht om zijn mening te uiten zonder zich te storen aan huisregels van wat voor soort dan ook. Roberts mening, hoe abject ik deze ook vind, mag en moet gehoord worden maar dat hoeft niet met alle macht en te allen tijde op deze opiniepagina’s. Terechte uitspraak dus, volkomen terecht.

Alexander Bauwens schreef op 25-08-2008 15:47:
“Waarom denken reageerders op fora toch altijd dat ze alles kunnen zeggen wat ze willen? Ik zou geen enkel forum kunnen noemen waarop geen censuur wordt toegepast, vindt je dat vervelend, begin dan je eigen forum.”

dick schreef op 25-08-2008 15:54
“Goed stuk, natuurlijk mogen reacties verwijderd worden. Is toch op elk weblog zo. ”

Harald Paterek schreef op 25-08-2008 16:08
“[ .. ] logische uitspraak, had wat mij betreft ook in twee zinnen kunnen worden verwoord. Mijn website dus ik bepaal wat wel en niet mag.”

Mark Suidgeest schreef op 25-08-2008 16:21
“Ik zie het probleem niet. Het wordt tijd dat mensen inderdaad eens de regels lezen en ter zake doende reacties geven op welk forum dan ook. Maar blijkbaar is dat moeilijk”

the navigator of new york schreef op 25-08-2008 16:40
“@Redactie: verwijder gerust deze reaktie … Gekibbel in een peuterklasje en opvang kost veel geld, veel tijd, veel energie. Nog even, de Grondwet moet aangepast worden. En het BW … Doorgaan redaktie. Gefeliciteerd met de uitgesproken afwegingen van de RvJ.
@vW Rechtsbijstandverzekering in orde om een stormpje in een glas water op te blazen tot een zeepbel?”

Bas schreef op 25-08-2008 18:24
“Bedenk eens wat anders: De VK opinie probeert een beetje kwaliteit in te brengen ten opzichte van allerlei andere bladen en schreeuw opinies. Als u, wie dan ook, daaraan niet mee wenst te doen dan staat een ieder dat vrij. Gaat u lekker schreeuwen bij andere bladen. U mag zelfs beiden doen. Zolang u zich aan de spelregels houdt. En wat is er mis met spelregels.”

Mostafa Mouktafi schreef op 25-08-2008 19:58
“Ik dus niet, ik vind dat Robert van Waning geen gelijk heeft. Een klager is per definitie lasting. Over de vrijheid van meningsuiting gesproken: iemand die een mening heeft, heeft nooit de vrijheid nodig om zijn/haar mening te uiten. Het is altijd lastig met sommige absolutisten.Nedeland kent genoeg en Robert is volgens mijn neus éen van. Ik zou geen druk over maken: wegvegen van reacties.”

Barman schreef op 25-08-2008 20:29
“Is er eigenlijk al een wetenschappelijke naam voor dat nieuwe type Nederlandse burger, dat steeds verongelijkt is en zich voortdurend beroept op zijn recht op meningsuiting – overigens zonder iets waardevols met dat recht te doen, maar meer omdat hij zo’n recht wel een mooi bezit vindt.”

Ferrie Veen schreef op 25-08-2008 23:43
” .. feitelijk fungeert de VK als jury, zij bepaalt wat wel en niet kan en mag. Dat is niet heel erg vreemd, omdat de VK nooit gepretendeerd heeft een volledig open forum te exploiteren. Het enige wat je kunt doen, is voorstellen indienen over regelwijziging, reglement e.d. Maar de VK is hier de beslisser. Lijkt me ook niet onredelijk.”

Paul Groot schreef op 26-08-2008 02:51
“Enkele dagen geleden heb ik Robert van Waning al gewaarschuwd, dat hij geen gelijk zal krijgen om de doodeenvoudige reden, dat de Volkskrant eigenaar is van zijn domein op het internet. Dat eigenaarschap beperkt niet alleen tot de gedrukte krant, hetgeen Robert betwijfelde. De Raad voor de Journalistiek bevestigt dat, zonder uitgebreid in te gaan op de finesses van de aanklacht. Ik vrees, dat Robert bij een aanklacht bij de burgerlijke rechter hetzelfde oordeel krijgt.”

Arjan schreefop 26-08-2008 08:49
“Ik geef de Vk groot gelijk. Dit is hun website ze mogen daarmee doen wat ze willen. Als ze morgen besluiten de site op te doeken of in 1 keer alle commentaar te verwijderen is dat hun goed recht. Als iemand zoals Robert van Waning op het bord van de VK opine pagina schijt kan je verwachten dat het wordt verwijderd.”

Kanvas Tetrapool schreef op 26-08-2008 11: 12
“Een volstrekt logische beslissing. De reactieruimte is van de Volkskrant en die bepaalt dus (binnen bepaalde grenzen) wat wel en niet wordt geplaatst. Van censuur is geen sprake. Je kan immers een eigen weblog of iets dergelijks beginnen en daar je commentaar plaatsen.”

Mostafa Mouktafi schreefop 26-08-2008 13:21
“Klagen is toch puur kaaskop … Volkskrant! blijf vooral goed vegen, het is uw huis en dat Doet Robet van Waning ook in zijn eigen huis!!

Arjan schreef op 26-08-2008 13:31
“Het lijkt mij niet meer dan logisch dat een website niet onder een openbare ruimte valt. Op een website mag van mij alles worden geplaatst van doodsbedreigingen, racisme, etc etc. Een mening hebben kan voor mij niet strafbaar zijn. Maar een website beheerder heeft naar mijn mening 100% vrijheid om censuur toe te passen, of de site van een krant is van GS of whatever.”

Patrick Verhoeven schreefop 26-08-2008 18:34
“Eens met de uitspraak van de RvJ want dit forum is van de Volkskrant en zij mag beslissen wat er op haar eigendom gepubliceerd wordt ook zonder opgave van reden (al is een motivatie wel zo netjes als dat praktische kan tenminste).”

Paul Groot schreef op 26-08-2008 18:38, 26-08-2008 19:20 en 26-08-2008 19:32:
“Het voorbeeld van een café slaat als een tang op een varken. Een kroeg kun je zelfs met de beste wil van de wereld niet vergelijken met een weblog. Maar toch, de eigenaar of de beheerder van elk openbaar gebouw is gerechtigd iedereen te weren, zolang er geen sprake is van discriminatie. Zo is het weren van bepaalde bezoekers door voetbalclubs gewoon toegestaan. De begrippen ‘openbare ruimte’ en ‘vrijheid van meningsuiting’ worden door door Robert van Waning voorzien van een nieuwe definitie.”
– Openbare ruimten zijn bijvoorbeeld straten, pleinen en parken. Hij verwart dit begrip met ‘openbare gebouwen’. Maar wat hij bedoelt is waarschijnlijk niet meer of minder dan ‘het internet’ als openbaar medium. Zoals er in de openbare ruimte gebouwen staan, waarvan de eigenaren of de huurders zelf mogen uitmaken wie ze binnenlaten of de deur uit gooien, hebben de eigenaren van de websteks op het internet het recht om berichten niet toe te laten ofte verwijderen. Zo simpel ligt dat.
– Vrijheid van meningsuiting wil niet zeggen, dat een medium daarmee ook de plicht heeft om ieders mening plaats te geven. Dat is wat Robert van Waning in feite veronderstelt.

” .. Iedere eigenaar, huurder of beheerder van een kroeg of wat dan ook, heeft het recht om klanten of bezoekers die zich niet volgens de (huis)regels gedragen eruit te gooien. Je mag zelfs bij de toegang van kroegen en echte openbare gebouwen je publiek selecteren, tenminste als het het geen discriminatoire reden heeft.”

“Volgens de wet is een uitgaansgelegenheid overigens geen openbaar gebouw, maar een openbare gelegenheid. Daarvoor gelden andere regels.”

Wim schreef op 26-08-2008 20:38
“Formeel gezien heeft de VK natuurlijk gelijk, ze heeft alle recht om willekeurig welke bijdrage dan ook te verwijderen van haar eigen site.”

Blok schreef op 27-08-2008 11 :20
“De VK is verantwoordelijk voor wat hier in de verschillende fora geschreven wordt. Het is aan de VK te schrappen of te tolereren, maar dan wel in haar besef dat zij (VK) de eindverantwoordelijkheid houdt en heeft: het is tenslotte haar forum!!”

Bert Mulder schreef op 27-08-2008 11 :49
“Ik vind de discussie of de volkskrant in haar recht staat om reakties te weigeren niet zo interessant. Gevoelsmatig vind ik dat de volkskrant dat hier mag doen. Maar in dit specifieke geval vind ik het verwijderen van de reaktie kinderachtig. ”

Mike Bing schreef op 27-08-2008 12:49
“Ik ben het niet eens met Roberts aanklacht dat dit een kwestie van vrijheid van meningsuiting zou zijn. Deze vrijheid bepaalt niet dat elk medium en elke nieuwsbron verplicht en automatisch plaats moet bieden aan alle berichten.”

Mike Bing schreef op 27-08-2008 13:59, 27-08-2008 16:34 en 27-08-2008 20:36:
“[@Aart] Jij kan nu wel vinden dat het niet plaatsen van een ingezonden brief wezenlijk iets anders is dan het verwijderen van een door de reageerder zelf geplaatste bijdrage maar de Raad spreekt het tegendeel uit en maakt exact die vergelijking “Gezien het voorgaande is de Raad van oordeel dat de geplaatste reactie vergelijkbaar is met een ingezonden brief.”. Ik kan het daar slechts mee eens zijn, het staat je uiteraard vrij het daar niet mee eens te zijn maar om eens met een bekende TV persoonlijkheid te spreken: “Dat is de uitspraak en daar zult u het mee moeten doen”. ”

“Feit is dat de uitspraak formeel gesproken juist was en dat aan de bovenstaande vraag niet toegekomen wordt. Zo werken regels en normen, zo werken wetten. ”

“Daarnaast blijft de uitspraak van de RvJ uiteraard in mijn ogen gerechtvaardigd. De krant is autonoom op haar eigen website en heeft het recht zaken die haar niet aanstaan te verwijderen. Het verdiend echter deze keer zeker géén schoonheidsprijs.”

Harm schreef op 27-08-2008 22:53
“Zelf heb ik nog enige twijfels of de pagina niet aangemerkt dient te worden als openbare ruimte, zeker aangezien er geen vereisten zijn tot deelname en ook geen pasword vereist is. Ook in de openbare ruimte gelden regels, maar het verschil bestaat daarin, dat niet alleen de toepassing van de regels, maar ook die regels zelf toetsbaar behoren te zijn. Geen van beide is hier het geval, omdat er alleen wordt geredeneerd op basis van een “eigendomsrecht”. ”

C.van Eeden schreef op 28-08-2008 12:59
De krant is eigenaar van de site en kan dus naar willekeur plaatsen of niet plaatsen. De meeste mensen zullen dat heel gewoon vinden. Vergelijk de nieuwe kraakwet.”

k.jacobs schreef op 29-08-2008 21 :39
Ik vraag me af waar al deze lezers de tijd vandaan halen steeds zulke uitvoerige reacties te geven. Werken zij niet of doen ze dat in de tijd van hun baas? Ik zou als Volkskrant instellen dat je maximaal twee reacties op ieder onderwerp mag geven.Daarmee voorkom je dat het forum totaal overheerst wordt door een klein aantal personen. Dat is heel erg irritant en storend. Ik kan me goed voorstellen dat de redactie het af en toe beu is en een hoop reacties eraf haalt.En dan heb ik het nog niet over de personen die elkaar beledigen en uitschelden.
Zeker is de website eigendom van de krant, zij staat immers op internet onder naam van de Volkskrant en de redactie mag dan ook uiteindelijk bepalen wat er wel en niet blijft staan. Een opgave van reden zou prettig zijn maar niemand kan ze daartoe verplichten. Beter is het om zich zorgen te maken over het voortbestaan van de dagbladen.in Nederland komen steeds meer dagbladen onder druk te staan van aandeelhouders en verdwijnen steeds meer titels. In vergelijking met andere landen zijn er nog maar heel weinig dagbladen over en als het zo doorgaat bestaan ze straks helemaal niet meer. Dan heb je alleen nog de gratis dagbladen die persberichten zo overnemen van het anp met een zeer lage kwaliteit.Er moet al zoveel bezuinigd worden bij de dagbladen dat er nauwelijks genoeg personeel is,laat staan personeel om allerlei uitvoerige reacties zorgvuldig te bestuderen.
Er moet winst worden gemaakt, een eis van de uitgever die vaak belachelijke rendementseisen stelt.Neem Wegener, een oerhollands bedrijf nu ineens in handen van een Britse zakenman die meteen 450 redacteuren wil ontslaan. Werken op een redactie betekent tegenwoordig met steeds minder mensen steeds meer werk doen onder hoge druk met soms 7 dagen achter elkaar pieperdienst na het werk.dus ook ’s nachts. Dan kan er weleens iets fout gaan zonder dat daar meteen een complottheorie achter zit.

*)
Op 6 februari 2008 stond op de website van de Volkskrant een artikel onder de kop Oude taferelen in het nieuwe Afrika. In de daarbij geboden ruimte voor reactie op het artikel had ik als volgt gereageerd:

“Wie dit Commentaar leest, denkt natuurlijk dat een krant die zich zé fel afzet tegen het maatschappijontwrichtende tribalisme er zelf alles aan doet om deze hardnekkige splijtzwam ook in de eigen gelederen en kolommen te bestrijden. Het tegendeel blijkt vaak het geval. Er is juist geen ‘onafhankelijke’ krant die zo veel tribale binding en belangenbehartiging stopt in haar columns en recensies en zelfs in haar verslaggeving en commentaar. Afgelopen zondag zou VK-columnist en -commentator (die combinatie deugt niet) en Israël-lobbyist Paul Brill tijdens een VK-Forum in De Balie de socioloog en publicist Abram de Swaan ondervragen over het toenemende ‘anti-Israël enthousiasme’. Het moet gezegd dat Martin Sommer hierover echter met geen woord repte in zijn verslag. Het kan natuurlijk zijn dat de interne strijd tegen sektarische bedreiging van journalistieke onafhankelijkheid zijn vruchten begint af te werpen. Dat goede nieuws mag van mij best in de krant. U laat uw zich als ‘onafhankelijk’ afficherende krant misbruiken voor belangenbehartiging en zelfs pure agitprop.”

Deze reactie werd door de redactie van de Volkskrant verwijderd van haar website.

**)
In een reactie op een column van Paul Brill (columnist, recensent, verslaggever en commentaarschrijver van de Volkskrant) had ik hem een lobbyist genoemd. Deze reactie werd door de redactie verwijderd. Toen ik hem nog een keer verstuurde, werd ik voor onbepaalde tijd verbannen uit het reactie- en discussieforum van de Volkskrant op het internet.
Ik had mijn kwalificatie deugdelijk onderbouwd aan de hand van talrijke publicaties van Paul Brill zelf, waarin hij Israël uit de wind van scherpe kritiek hield en tevens een soort oorlogshetze tegen Iran voerde.
Lobbyen is het behartigen van belangen. Er zijn mensen die de definitie van ‘lobbyisme’ zodanig optuigen met allerlei eisen en voorwaarden dat de door hen bewonderde  Paul Brill niet zou voldoen aan de typering die volgens mij naadloos op hem past. In mijn ogen verzorgt Paul Brill public relations voor Israël. Hij behartigt zodoende de belangen van een land dat nog steeds bezig is land af te pakken van oorspronkelijke bewoners van Palestina. Daar heb ik moeite mee en daarom volg ik heel kritisch mensen die lsraëls onrechtmatige ‘feiten op de grond’ maskeren of goedpraten, ook als die mensen voor de Volkskrant werken en ook als die mensen Joods zijn. Suggesties van verdachte motieven dienen alleen om critici de mond te snoeren. Iedereen mag de belangen van Israël behartigen, mits dat maar niet gebeurt onder het mom van journalistieke integriteit en betrouwbaarheid en in dienst van een zich als ongebonden en onafhankelijk afficherende krant. Er zijn grenzen, ook aan de journalistiek.