Hoe zit het nu met de 'burgerjournalistiek'? Is die nu dood verklaard of heeft die nooit bestaan?

Hoe zit het nu eigenlijk met de ‘burgerjournalistiek’ of ‘civic journalism’? Bestaat die nog? Heeft die ooit bestaan?

Ik heb het begrip ‘burgerjournalistiek’ altijd opgevat als net zo’n oxymoron als ‘burgergeneeskunde’. Burgers zijn burgers en journalisten zijn journalisten, ‘and never the twain should meet’.

Toch is het jammer dat burgerjournalistiek – of die term nu goed of fout werd geïnterpreteerd – met het stoppen van het VK weblog dood verklaard lijkt te zijn.

In de reactieruimte onder het weblog ‘Op zoek naar symbiose’ van G-J Bogaerts van 30 juni 2006 schreef ik op 30 juni 2006 16:56 uur:

“GJB noemt de journalistiek ‘een servicegericht beroep’. Dat is niet te merken in situaties waarin burgers een beroep doen op begrip en medewerking van de journalistiek. De bejegening is dan meestal hooghartig, narrig en onwillig.

Met de term ‘civic journalism’ werd oorspronkelijk juist een journalisme bedoeld die de maatschappij en de politiek (weer) vanuit het standpunt van de burgers bekijkt en beoordeelt, en zichzelf niet verheft tot een soort ongekozen volksvertegenwoordiger, onbenoemd bestuurder en niet-beëdigde rechter.

Burgerjournalistiek in de oorspronkelijke betekenis van het woord is inderdaad wél servicegericht. De meeste journalisten voldoen echter niet aan dat criterium.

Maarten Degema [een andere reageerder; RvW] heeft gelijk dat het woord ‘burgerjournalistiek’ in de door GJB gebruikte betekenis twee tegengestelde begrippen aan elkaar wil verbinden, en dus een doodgeboren kind is. Journalistiek is zowel een vak als een functie, terwijl ‘burger’ de aanduiding is van een mens in zijn hoedanigheid van lid van een democratie, staat en samenleving. Iedere journalist is ook een burger, maar niet iedere burger is een journalist. Gelukkig maar. Ieder zijn vak, functie en verantwoordelijkheid.

‘Burgerjournalistiek’ is dus niet een vorm van journalistiek, maar hoogstens een vorm van betrokken en actief burgerschap.

Ruud Zweistra [een blogger en reageerder die net als ik voortdurend verbannen werd; rvw] wijst er terecht op dat journalistieke objectiviteit iets anders is dan het behartigen van belangen en het te vriend houden van doelgroepen.

Dat veel journalistieke media een eigen agenda hebben, is af te lezen aan hun selecties, duidingen, commentaren, analyses en achtergrondverhalen. Het zou prettig zijn als journalisten eerlijker en transparanter zouden zijn over hun eigen achtergonden, bindingen en politieke doelstellingen.

Het ‘verder uitbouwen van een sociaal netwerk van bloggers’ zal het onderonserige karakter van het VK Weblog versterken en lijkt mij bovendien in strijd met zowel de journalistieke uitgangspunten als doelstellingen.

GJB schrijft dat het de taak van de professionele journalistiek is ‘om nieuws te filteren en te selecteren, te duiden en uit te leggen, te verzamelen en te presenteren’, maar dat dit er niet toe mag leiden dat gevestigde media de meningen van burgers afdoet ‘als niet bijster origineel of irrelevant’. Mooie woorden, maar zijn zij geloofwaardig?

GJB verwijderde zelf immers onlangs een kritische reactie op het Commentaar, zogenaamd omdat die ‘off-topic’ zou zijn, maar in werkelijkheid omdat de inhoud hem niet aanstond. Ik had namelijk geschreven dat de Volkskrant er een handje van heeft om eerst feiten te verdraaien en daar vervolgens een hard (voor)oordeel over te vellen.

Het verwijderen van die reactie was bepaald geen toonbeeld van ‘civic journalism’ in de oorspronkelijke (juiste) betekenis.”