Aan de koppen en teksten op de Economie-pagina’s valt af te lezen dat financiële verslaggevers en redacteuren zitten te popelen om de beurskoersen eindelijk weer eens lekker te laten exploderen, net als de vorige keren.
Toch zouden zij in het vervolg wat terughoudender moeten zijn met hun aanmoedigingen tot hernieuwd gokgedrag in de beurscasino’s. Tenslotte ligt daar de grondoorzaak van de huidige financiële, economische en weldra wellicht maatschappelijke crisis. Zonder de mediagekte rondom de financiële handel en zonder de daardoor aangewakkerde beurs-, optie- en bonusgekte had de huizengekte nooit zo’n omvang kunnen nemen.
Op dit moment lees ik het boek ‘Bankroet’ van NRC-redacteuren Egbert Kalse en Daan van Lent. Ondanks de soms wat verwarrende chronologie kan ik u dit van harte aanbevelen. Alle bekende namen en begrippen (waarvan de meeste mensen de werkelijke betekenissen niet kennen) worden in hun grote verband geplaatst en geduid. Mijn grootste kritiek op dit boek is echter dat het zo duidelijk door journalisten is geschreven: Zij weten van de prins geen kwaad. En die schuldige prinsen, dat zijn de journalisten zelf.
Van alle oorzaken van de kredietcrisis noemen ook Kalse en Van Lent niet de belangrijkste aanjagers ervan: Dat zijn de media met hun hitsige beurspagina’s en -rubrieken. Die zijn er immers mede verantwoordelijk voor dat de handel in ‘financiële producten’ steeds meer gericht was op de (ultra)korte termijn van ‘het feest kan weer beginnen’, ‘nu instappen’,’de boot niet missen’, ‘de beurzen beleven nieuwe records’ en het ‘winst pakken’. Het zijn ook de media die de vele consumptieve methoden propageren om al dat geld weer massaal over de balk te kunnen gooien.
Over verliezen en torenhoge provisies en transactiekosten en over de gigantische wereldwijde verspilling, vervuiling, klimaatbederf etc. die samenhangt met wat ten onrechte nog steeds ‘economische groei’ heet, kreeg het publiek nauwelijks te horen en te lezen. Dat zou ‘het feest’ maar bederven.
Het woord ‘beleggen’ stamt nog uit de tijd dat mens bewust kozen voor de ondernemingen waarin zijn voor langere termijn met hun spaargelden wilden deelnemen. In die tijd bestond er meer betrokkenheid tussen de bedrijven en hun aandeelhouders. Tegenwoordig stappen ‘beleggers’ en ‘aandeelhouders’ vandaag in, in de hoop volgende week (of maand of hoogstens jaar) weer uit te kunnen stappen om de gemaakte winst te kunnen inzetten voor de volgende gok.
Dit ‘beleggen-nieuwe-stijl’ is niets anders dan gokken en speculeren. Het is nog steeds onverstandig om daarop al je spaargeld in te zetten.
Hoe dan ook, dit is het gedrag dat door de media in de vorm van ‘free publicity’ voor de financiële handel wordt gepropageerd in de financiële pagina’s, rubrieken en programma’s. Alles wijst erop dat dit straks weer opnieuw zal gebeuren. Het feest kan dan weer gewoon opnieuw beginnen, alsof er niets gebeurd is en er geen lessen zijn getrokken: Arme spaarders en werknemers, but who cares?
Op de Economie-pagina van vandaag (21/4) melden de koppen dat de beurskoersen wereldwijd weer zijn gekelderd en dat de crisis nog steeds blijft ondanks het feit dat de banken ‘winst maken’. (In werkelijkheid is dat natuurlijk geen ‘winst’, maar het in de financiële cijfers opduiken van de miljarden dollars aan overheidssteun op kosten van de belastingbetalers.)
In het eerste artikel (‘Beurskoers keldert wereldwijd’) staat:
“Hierdoor begonnen beleggers te twijfelen aan de houdbaarheid van de mooie bankberichten. Bovendien zetten zij zich schrap voor de volgende ronde kwartaalcijfers, die van niet-financiële instellingen. Beleggers vrezen ook hier harde klappen als gevolg van de wereldwijde recessie.”
Mijn vraag is: Zijn deze uitspraken gebaseerd op onderzoek onder beleggers, of hebben de financiële journalisten het over denkbeeldige (‘virtuele’) beleggers?
Ook in het artikel ‘Banken maken winst [onzin natuurlijk, rvw], crisis blijft’. Daarin staat o.a.:
“Als de sector waar de kredietcrisis begon, de banken in de VS, de weg naar boven weer hebben gevonden, dan is het dieptepunt van de ellende kennelijk voorbij, was de redenering van de optimistische belegger. Adieu kredietcrisis.”
Ook hier weer mijn vraag: Hoe weet de verslaggever zo precies wat er in al die duizenden verschillende hoofden, harten en onderbuiken van (echte) beleggers en (merendeels) speculanten omgaat?!
Als de journalistiek zich nog steeds niet bewust is van haar belangrijke aandeel in het aanjagen van zowel het exorbitante consumptiepatroon als de eigenzuchtige en onverantwoordelijke financiering ervan die samen hebben geleid tot de grootste financiële crisis in de geschiedenis, dan zijn wij met ons allen veroordeeld tot de volgende crisis. Die zal even voorspelbaar én vermijdbaar zijn als de vorige dat was.
Robert VanWaning 
Sterk stuk. Hier heeft nog niemand opgewezen.